Ai đang làm việc trong lĩnh vực kỹ thuật ánh sáng chắc phải biết về độ chói. Tuy nhiên ít ai quan tâm đến thông số này nhiều. Vì vậy nếu được hỏi định nghĩa chính xác về thông số này thì chắc ít ai có thể trả lời chính xác được.
Độ chói là gì?
Xem thêm bài viết về Cấp bảo vệ IP là gì?
Trong kỹ thuật ánh sáng, Độ chói ( Luminance ) là một thông số đặc trưng của ánh sáng, dùng để xác định cường độ ánh sáng phát ra trên một đơn vị diện tích của bề mặt. Đây cũng dùng để ước lượng ánh sáng mà mắt người cảm nhận được khi quan sát. Đơn giản thì khi chúng ta nhìn vào một nguồn sáng, vật thể phát ánh sáng như đèn led, đống lửa… thì ta sẽ cảm thấy chói mắt.
Nói theo định nghĩa của sách vở thì đây là đại lượng quang học dẫn xuất. Được xác định bằng cường độ ánh sáng trên một đơn vị diện tích theo hướng cụ thể. Đơn vị đo là candela/ mét vuông (ký hiệu là cd/m2). Như vậy, độ chói của một mặt phẳng sáng sẽ được xem xét trên diện tích 1m2 với cường độ sáng 1 Cd theo phương vuông góc với nguồn sáng.
Độ chói của một số nguồn sáng tiêu biểu:
- Bề mặt mặt trời là 165.107 Cd/m2;
- Bề mặt mặt trắng là 1500 Cd/m2;
- Bầu trời xanh là 1500 Cd/m2;
- Bầu trời âm u, sắp mưa là 1500 Cd/m2;
- Giấy trắng có độ rọi 400 lx là 80 Cd/m2;
- Mặt đường là 1-2 Cd/m2.
Khả năng ứng dụng của độ chói trong đời sống
Thực tế thì ở đâu xuất hiện nguồn sáng thì ở đó có độ chói, chẳng hạn như đèn xe, đèn điện nhà ở, thiết bị chiếu sáng ở tất cả mọi nơi,…
Khi bạn nhìn thẳng vào đèn led âm trần sẽ cảm thấy chói mắt, nhưng khi nhìn ở một góc nghiêng thì bớt chói hơn. Từ đó có thể thấy rằng yếu tố này phụ thuộc vào phương mà chúng ta quan sát.
Còn với đèn led, đèn led được cấu tạo theo nguyên tắc tập trung nguồn sáng về một phía. Nên ánh sáng không tỏa ra nhiều hướng như các loại đèn khác. Một số người còn dùng chao đèn led để thay đổi hướng sáng của đèn đến nơi cần tập trung chiếu sáng và ngăn chặn độ chói của bóng đèn không gây khó chịu khi nhìn vào.
Thông số này là yếu tố quan trọng để lựa chọn nguồn sáng thích hợp. Từ việc lựa chọn thiết bị chiếu sáng trong gia đình, nơi công cộng, nơi làm việc, trên đường… để đảm bảo tính an toàn, chất lượng cho mỗi sản phẩm.
Bật mí cách hạn chế độ chói trong các thiết bị chiếu sáng
Trong những nơi cần độ rọi từ trên cao như trong nhà xưởng, sân tập thể thao, nhà thi đấu thì luôn muốn giảm độ chói xuống mức thấp nhất để mắt không cảm thấy chói, mỏi. Để làm được điều đó, cần phải lựa chọn thiết bị chiếu sáng như sau:
Tránh dùng các loại đèn thế hệ cũ
Với các loại đèn thế hệ cũ thì thành phần ánh sáng thường là các bulb thủy tinh. Giúp đèn tạo ra điểm sáng ngay dưới tâm đèn, cùng với các điểm tối cách các điểm rất sáng không xa.
Do đó, nếu muốn dùng các thế hệ đèn cũ mà vẫn đảm bảo đủ độ dáng thì sẽ luôn có một số điểm sáng hơn gây chói, tức là luôn tồn tại nhiều vị trí bên dưới có độ chói cao.
Trái ngược với đèn thế hệ cũ, ánh sáng từ những dòng đèn led hiện đại sẽ được đi qua thấu kính. Để tạo nên các chùm sáng có độ sáng đồng đều nhau. Nhờ vậy mà ánh sáng có khả năng phân bổ đều trên một bề mặt diện tích lớn.
Nhưng một số trường hợp mặc dù đã dùng đèn led hiện đại nhưng vẫn có gây khó chịu khi nhìn vào, vậy nguyên nhân do đâu?
Những nguyên nhân gây chói mặc dù đã sử dụng đèn led
Tính toán chiếu sáng không kỹ
Nếu trong quá trình tính toán không xét đến các yếu tố trần, tường và cả vật thể bên dưới thì việc phân bổ đèn không chuẩn. Làm xuất hiện nhiều chùm sáng phản xạ, gây ra tình trạng chói hơn.
Ánh sáng bị rò rỉ qua thấu kính
Nếu ánh sáng không bị rò rỉ qua thấu kính thì chùm sáng sẽ được phân bổ đồng đều. Còn nếu bị rò rỉ thì khi đó các tia sáng bị rò rỉ sẽ làm tăng độ sáng tại những vị trí mà nó chiếu đến chói mắt.
Vật chất làm thấu kính không đồng nhất
Như đã nói thì ánh sáng khi ra khỏi đèn led hiện đại sẽ đi qua thấu kính trước khi được chiếu đến mặt phẳng mục tiêu. Vậy nếu vật chất dùng làm thấu kính không đồng nhất thì chuyện gì sẽ xảy ra? Chùm sáng đi qua thấu kính không đồng đều làm xuất hiện các điểm sáng hơn và gây chói.
Hy vọng qua đây bạn đã biết được tác nhân gây ra độ chói là gì. Một lời khuyên để kiểm soát độ chói ở các nơi cần có chất lượng chiếu sáng nghiêm ngặt là sử dụng bộ đèn led chất lượng cao.
